چکیده:
پژوهش كاربردي حاضر، از حيث روش انجام؛ توصيفي – تحليلي بوده كه جهت گردآوري داده‌ها از روش اسنادي و پيمايشي، بهره گرفته است. داده‌هاي حاصله از طريق اطلاعات سرشماري 1395 نواحي روستايي شهرستان سروآباد، قضاوت شفاهي گروه دلفي و بازديدهاي ميداني حاصل آمد و تجزيه و تحليل آنها با بهره‌گيري از تكنيك تاپسيس، ابزارهاي آمار فضايي (شاخص خودهمبستگي موران، لكه‌هاي داغ)، مقايسه دودويي و برنامه‌ريزي استراتژيك، انجام گرفت. هدف پژوهش حاضر در دو عرصه بود؛ به گونه‌اي كه در ابتدا با سنجش ميزان پايداري روستاهاي شهرستان سروآباد، روستاهاي داراي توان و مزيت در جهت ايفاي نقش مركزيت در نظام سلسله مراتب فضايي- مكاني شهرستان، شناسايي و با تدوين برنامه استراتژيك، جهت و نحوه عملكرد اين مراكز در راستاي ايفاي مطلوب اين نقش، مشخص و در وهله بعد با شناسايي توانمنديهاي فعلي و مزيت‌هاي نسبي نواحي روستايي و تفكيك آنها در هفت محور، داراي مزيت‌هاي توسعه تجارت مرزي، توليد بادام درختي و گردشگري روستايي بر مبناي گردشگري غذايي؛ توسعه گردشگري روستايي بر مبناي طبيعتگردي، گردشگري فرهنگي و گردشگري سلامت (طبيعت درماني، بهره‌گيري از گياهان دارويي و...)؛ توسعه شيلات و توليد صنايع دستي؛ توسعه باغات و توليد توت فرنگي و فرآوري محصولات مرتبط با آن ؛ دامداري و بهره‌گيري از توان‌هاي آبهاي معدني و گياهان دارويي؛ زراعت با تاكيد بر كشت صيفيجات و كشت محصولات ديمي و آبي (گندم و جو)، توليد عسل و مزيت خدماتي- ارتباطي، سعي گرديد تا با درنظرگفتن منطقه به عنوان يك فضاي عملكردي، فرصتهاي برابر توسعه به تمامي روستاها در يك نظم فضايي مطلوب، جهت بهره‌مندي عادلانه از ثمرات توسعه داده شود. بر حسب امتيازات نهايي نيز؛ روستاهاي داراي توان ايفاي نقش مركزيت، 9 روستاي پايدار؛ بيساران، دزلي، پايگلان، قلعه جي، سلين، دركي، حسين اباد، بلبر و رزاب شناخته شدند و استراتژيهاي تهاجمي نيز كه در جهت، افزايش سرمايه‌گذاري، رسوخ در بازار و بهره‌مندي از توان آنها ميباشند، به عنوان رويكرد توسعه‌اي اين روستاها مشخص گرديد. در ميان 16 راهبرد يا استراتژي تهاجمي تدوين شده نيز، به ترتيب، استراتژي تدوين طرح جامع تنوع بخشي به اقتصاد اين روستاها (مراكز رشد) با شناسايي و گنجاندن تمامي ظرفيتها و توان‌هاي آنها، تبديل اين روستاها به خوشه‌ها و زنجيرههاي كوچك و متوسط كشاورزي صنعتي و صنايع خرد روستايي همراه با ايجاد و توسعه بازارهاي محلي فروش، گسترش زمينه‌هاي توسعه اقسام مختلف گردشگري (گردشگري جنگ، گردشگري فرهنگي، گردشگري تجاري، طبيعت گردي و گردشگري سلامت) بهره‌گيري از گياهان دارويي و طبيعت درماني، توانمندسازي روستائيان با تأكيد بر روحيه خودباوري به منظور افزايش توليد، خوداشتغالي و كارآفريني و اتخاذ ديدگاه مديريت مرزي فرصت محورانه برپايه بهره‌گيري از پتانسيلهاي اين روستاها با توجه به ارتباط متقابل تأمين امنيت با تأمين سطح مطلوب معيشت و توسعه روستاهاي پايدار منطقه، به عنوان اولويت‌دارترين و مهمترين استراتژيها انتخاب شدند.